W przyszłym roku minie ćwierć wieku od zakończenia likwidacji Ruchu Polska kopalni Polska-Wirek w Świętochłowicach. Nie wszystko jednak zlikwidowano. Świadectwem istnienia górnictwa węglowego w Świętochłowicach są przede wszystkim dwie zachowane wieże szybowe przy ul. Wojska Polskiego.
Wieże są dwie, choć szybów było tam więcej. Jak wynika z materiałów archiwalnych, którymi dysponuje Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach, w Świętochłowicach, w rejonie ul. Wojska Polskiego, usytuowane były cztery szyby. Otrzymały one numerację liczbami rzymskimi. Brak jest szczegółowych danych na temat sposobu likwidacji całej czwórki szybów. Wiadomo tylko, że szyby zostały zlikwidowane.
Szyb I z basztową szybową wieżą wyciągową stalową, o konstrukcji słupowej, z wypełnieniem z cegły, był szybem wydobywczym. Głębokość tego szybu wynosiła około 446,9 m. Tuż obok niego zgłębiony był szyb II z szybową wieżą wyciągową stalową, o konstrukcji kozłowej. To również był szyb wydobywczy, o głębokości około 452,91 m. Konstrukcja wieży szybowej szybów I i II została zachowana.
W pobliżu istniały też dwa inne szyby. To szyb III o głębokości 485 m, który pełnił funkcję szybu wydobywczego. Natomiast szyb V o głębokości 136,83 m był szybem wentylacyjnym.
- Proces likwidacji KWK „Polska” rozpoczął się pod koniec 1996 r. Po jego zakończeniu, czyli od prawie 30 lat, istniejące konstrukcje byłych szybowych wież wyciągowych szybów I i II nie pełnią już funkcji obiektów budowlanych zakładu górniczego, tym samym, zgodnie z przepisami, od tego czasu przestały pozostawać pod nadzorem organów nadzoru górniczego. Obecnie odpowiednim rzeczowo organem do sprawowania nadzoru budowlanego nad tymi obiektami budowlanymi, czyli byłymi szybowymi wieżami wyciągowymi szybów I i II w Świętochłowicach jest właściwy miejscowo Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego - informuje Anna Swiniarska-Tadla, rzecznik prasowy Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego.
O ile stalowa wieża szybu II została odrestaurowana, o tyle basztowa wieża szybu nr I doczekała się przebudowy i adaptacji do funkcji wieży widokowej. Zamontowano w niej windę oraz betonową klatkę schodową. Z wieży widać m.in. wieżowce w Chorzowie i Katowicach.
- Rewitalizacja samych wież wykonana jest w sposób przemyślany. Stanowią one doskonałe punkty widokowe na obszar Górnego Śląska. A ciekawostką jest fakt, że swego czasu kopalnia należała do bardzo znanego przemysłowego rodu Donnesmarcków. Ze względu na usytuowanie obok siebie wież KWK Polska, stanowią one unikalne rozwiązanie w skali Rzeczpospolitej. Pochodzą one z XIX i XX wieku. Nigdzie, podróżując przez nasz kraj, nie spotkałem się z równie ciekawym rozwiązaniem architektonicznym. Na pewno przykuwający uwagę jest ich arcyciekawy kształt. Nie przypominają one typowych kopalnianych wież wyciągowych w kształcie zbliżonym do litery „R”. Jedna - metalowa przypomina bardziej pająka, a druga jest murowana i wygląda podobnie jak wieże ciśnień. Pamiętam, że jeszcze w latach 90. ubiegłego wieku w niemal każdym ze śląskich miast jak np. Katowice, Gliwice, Siemianowice, Ruda Śląska, Mysłowice istniało od kilku do kilkunastu takich obiektów. Dzisiaj niewiele z nich pełni swoje pierwotne role, a w większość już nie istnieje - stwierdza Roman Żyła, Instruktor Krajoznawstwa Regionu, współzałożyciel portalu www.2trawelersi.pl.
Pewnym mankamentem może być to, że w Świętochłowicach, przy wspomnianych wieżach nie ma rozbudowanej infrastruktury turystycznej. Brak tam np. restauracji, czy sklepików z pamiątkami. Nie zawsze jest też możliwość wejścia do środka, na taras widokowy.
Wieże, służące niegdyś KWK Polska, od stycznia 2017 r. należą do Szlaku Zabytków Techniki województwa śląskiego. Zarządcą terenu jest Centrum Kultury Śląskiej w Świętochłowicach.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
