Kolejna rocznica sierpnia 1980 roku, który przyniósł Polakom wolność. Pierwsze strajki wybuchły latem. Była to reakcja na podwyżki cen mięsa i wędlin. Wprowadził je rząd Edwarda Gierka.
Jak przypomina portal historyczny dzieje.pl, już na początku lipca stanęły WSK PZL-Mielec, Zakłady Metalurgiczne POMET w Poznaniu i Przedsiębiorstwo Transbud w Tarnobrzegu. Następne były zakłady pracy w Lublinie. Kończyły się obietnicami podwyżek płac. W sumie w lipcu strajkowało 80 tys. osób w 177 zakładach pracy.
W połowie sierpnia zaczęły się strajki na Wybrzeżu. Stanęła Stocznia Gdańska. Organizatorami protestu byli Bogdan Borusewicz, Andrzej Gwiazda, Bogdan Lis, Anna Walentynowicz, Krzysztof Wyszkowski i Lech Wałęsa, który stanął na czele strajku.
Strajk nie zakończył się mimo obietnic przywrócenia do pracy Walentynowicz i Wałęsy, podwyżki płac, budowy pomnika ofiar grudnia 1970 r., gwarancji nietykalności dla strajkujących. Utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, w skład którego weszli delegaci innych strajkujących zakładów.
Spisano 21 postulatów MKS. Wśród nich utworzenie niezależnych od władzy i pracodawców związków zawodowych. Ponadto: prawa do strajku, wolności słowa, przywrócenia do pracy zwolnionych z powodów politycznych, podjęcia działań na rzecz wyprowadzenia kraju z kryzysu. Do tego: wypłacenia strajkującym wynagrodzenia za okres strajku, wzrostu płac o 2 tys. zł, gwarancji waloryzacji płac w stosunku do wzrostu cen i inflacji, pełnego zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe, zniesienia cen komercyjnych i sprzedaży za dewizy w tzw. eksporcie wewnętrznym.
A także: doboru kadry kierowniczej według kompetencji, a nie przynależności partyjnej, w tym zniesienia przywilejów dla MO i SB oraz wprowadzenia kartek na mięso i przetwory do czasu opanowania sytuacji na rynku, obniżenia wieku emerytalnego, zrównania rent i emerytur "starego portfela" do aktualnie wypłacanych, poprawy warunków pracy służby zdrowia, zwiększenia liczby miejsc w żłobkach i przedszkolach, wprowadzenia płatnego, trzyletniego urlopu macierzyńskiego, skrócenia czasu oczekiwania na mieszkanie; podwyżki diet, wprowadzenia wszystkich sobót jako dni wolnych od pracy.
- MKS-y powstały także w Szczecinie i Elblągu. Na czele komitetu w strajkującej szczecińskiej stoczni im. Adolfa Warskiego stanął Marian Jurczyk. W całej Polsce strajkowało już wtedy niemal 350 zakładów – informuje portal dzieje.pl.
22 sierpnia w Szczecinie delegacja rządowa rozpoczęła rozmowy z MKS. Dzień później rozpoczął się strajk generalny na Wybrzeżu. 29 sierpnia powstał MKS w Jastrzębiu, który opracował własne postulaty.
Pierwsze porozumienie między stroną rządową i strajkującymi podpisane zostało 30 sierpnia w Szczecinie. Strajki obejmowały już wówczas ok. 700 zakładów i brało w nich udział ok. 750 tys. osób.
- Władze zgodziły się na postulaty strajkujących, w tym na nowe związki zawodowe; MKS wyraził zgodę, by zamiast wolne związki określono jako samorządne – informuje portal dzieje.pl.
V Plenum KC PZPR przyjęło do "zatwierdzającej wiadomości" podpisanie porozumienia szczecińskiego i zaakceptowanie projektu porozumienia gdańskiego. 31 sierpnia Wałęsa i Jagielski podpisali porozumienie gdańskie. MKS deklarował zakończenie trwającego dwa tygodnie strajku.
- Delegacja rządowa zgodziła się m.in. na utworzenie nowych, niezależnych, samorządnych związków zawodowych, prawo do strajku, budowę pomnika ofiar grudnia 1970, transmisje niedzielnych mszy św. w Polskim Radiu i ograniczenie cenzury. Przyjęto też zapis, że nowe związki zawodowe uznają kierowniczą rolę PZPR w państwie. Uroczystość transmitowała TVP. Strajkujące w Gdańsku, Szczecinie i Elblągu zakłady podjęły 1 września pracę – czytamy na dzieje .pl.
Nadal strajkowały kopalnie na Górnym Śląsku. Rozmowy z MKS w kopalni Manifest Lipcowy rozpoczęła rządowa komisja, której przewodniczył Aleksander Kopeć. Prasa opublikowała protokoły porozumień szczecińskich i gdańskich.
3 września podpisano trzecie porozumienie - w Jastrzębiu Zdroju, gdzie strajk rozpoczął się pod koniec sierpnia. Zakładało ono m.in. wprowadzenie w 1981 r. wszystkich wolnych sobót. Kopalnie wznowiły pracę.
17 września przedstawiciele Międzyzakładowych Komitetów Założycielskich (przekształconych z MKS) przyjęli statut, który rozstrzygał powstanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność - jednego ogólnokrajowego związku o strukturze regionalnej.
Na czele Krajowej Komisji Porozumiewawczej stanęli Wałęsa, jako przewodniczący, oraz Gwiazda. Jurczyk został przewodniczącym Zarządu Regionu Pomorze Zachodnie. 10 listopada 1980 r. Sąd Najwyższy zarejestrował NSZZ Solidarność. Wkrótce związek liczył niemal 10 mln członków.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
