Warsztaty na temat praktycznych aspektów wdrożenia w polskim górnictwie węgla kamiennego technologii wyprzedzającego odmetanowania pokładów za pomocą otworów wierconych kierunkowo odbyły się 6 czerwca 2016 r. w Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach.
W spotkaniu uczestniczyli m.in: przedstawiciel amerykańskiej Agencji ds. Ochrony Środowiska Felicia Ruiz (US EPA), Andrew Caruso - konsul USA w Krakowie, Jonathan Kelafant z Advanced Resources International, Daniel Brunner z firmy REI Drilling, a także prawie 70 przedstawicieli polskich kopalń, urzędów i firm, m.in. urzędów górniczych, Polskiej Grupy Górniczej, Katowickiego Holdingu Węglowego, Jastrzębskiej Spółka Węglowej oraz PGNiG - prezes Piotr Woźniak i wiceprezes ds. rozwoju Łukasz Kroplewski.
Gospodarcze wykorzystanie metanu jest niezwykle ważnym zadaniem dla polskiego górnictwa. Jest on groźny dla podziemnego środowiska pracy, ale także jest to jeden z najbardziej aktywnych gazów cieplarnianych. Jego efekt cieplarniany jest 25 razy większy od dwutlenku węgla. W ciągu minionych 200 lat jego stężenie w atmosferze wzrosło ponad dwukrotnie.
- W polskich kopalniach odmetanowanie wyrobisk prowadzone jest głównie dla zapewnienia bezpieczeństwa prac górniczych, a ujmowany metan w przeważającej części uwalniany jest do atmosfery. Stosowane są obecnie trzy sposoby odmetanowania: wyprzedzające - prowadzone z drążonych wyrobisk korytarzowych zagrożonych wyrzutami gazów i skał; eksploatacyjne - prowadzone podczas eksploatacji oraz odmetanowanie zrobów spoza tam izolacyjnych - wyjaśnił Eugeniusz Krause z GIG. A ok. 40 proc. metanu pochodzi obecnie z pokładów eksploatowanych.
- Średnio rocznie uwalniane jest ok. 860 mln m sześc. metanu z pokładów węgla, z czego ujmowane jest ok. 30 proc., a tylko ok. 60 proc. ujętego metanu wykorzystywane jest gospodarczo. W Jastrzębskiej Spółce Węglowej tylko w 2015 r. ujęcie metanu wyniosło 177 mln m sześc., co daje 39 proc. efektywność odmetanowania - podkreślał Kazimierz Gatnar z JSW. Przedstawiciel PGG, która posiada 6 stacji odmetanowania: Sośnica, Jankowice, Marcel, Halemba-Wirek, Bielszowice, Rydułtowy-Anna - szacował, że zysk z 1 m sześc. ujętego metanu to ok. 1 zł. Eksperci podkreślali też, że ważne jest stworzenie przyjaznego ustawodawstwa, które ułatwi i zachęci do ujmowania i wykorzystania metanu, co nabiera szczególnego znaczenia w świetle nowych przepisów Komisji Europejskiej, tzw. system ETS, dotyczących drastycznego wzrostu opłat za jego emisję do atmosfery, które mają wejść w życie w 2021 r.
- Ryzyko ETS wciąż wisi nad Polską i choć ilość ujmowanego metanu wzrosła, to spadło jego gospodarcze wykorzystanie - zauważył Piotr Woźniak, prezes PGNiG, b. minister środowiska. - I to jest temat do natychmiastowego podjęcia, bo ważne jest, żeby rosło i bezpieczeństwo, i wyniki ekonomiczne.
Podczas seminarium jako studium przypadku prezentowane było wdrażanie technologii dołowych wierceń kierunkowych w kopalni Pniówek, należącej do JSW. Inwestycja finansowana jest przez US EPA. Zwiększenie efektywności odmetanowania stanowi jeden z głównych celów technicznych Spółki. Kopalnia Pniówek stosuje odmetanowanie eksploatacyjne, prowadzone równocześnie z eksploatacją pokładów węgla, w górotworze, w którym naturalna równowaga złoża została naruszona eksploatacją, w skałach o zmieniającym się w czasie stanie naprężeń.
Jako najbardziej odpowiadające potrzebom kopalni spośród wielu ofert wybrano Modułowy System Wiertniczy australijskiej firmy VLI Drilling Pty LTD.
- Aktualny stan technologii wyprzedzającego odmetanowania pokładów za pomocą otworów wierconych kierunkowo pozwala na uzyskanie większych długość, większych średnic i dokładniejsze rozmieszczenie otworów w celu poprawy efektywności odmetanowania - mówił Daniel Brunner, przedstawiciel firmy REI.
Przedstawiciele kopalni podkreślają, że system jest nowatorski i może być zastosowany do ujęcie metanu przy odmetanowaniu ścian lub uzupełnienia odmetanowania tradycyjnego. Duża ilość otworów pozwala na elastyczne prowadzenie odmetanowania, w przypadku odcięcia jednego otworu z wiązki, odmetanowanie prowadzone jest przez pozostałe. Jednak mała gazoprzepuszczalność węgla wymusza zastosowanie dodatkowych systemów odmetanowania w celu zmniejszenia zagrożenia metanowego, takich jak chodniki drenażowe czy otwory kierunkowe.
Czerwcowe warsztaty w GIG były pierwszym spotkaniem zorganizowanym w ramach Międzynarodowego Centrum Doskonałości w zakresie metanu z kopalń węgla, które działa w Instytucie pod auspicjami Grupy Eksperckiej ds. Metanu z Kopalń Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
